Uçak Yakıt Deposu

Günümüzde uçak yolculuğunu tercih eden kişi sayısı arttıkça, dünyada her gün on binlerce yolcuyu bir yerden bir yere ulaştırmak için binlerce uçak seferi gerçekleşmekte ve uçaklar tarafından tonlarca yakıt tüketilmektedir.  

Peki tek bir sefer gerçekleştirmek için uçağa yüklenen tonlarca yakıtın uçağın hangi bölümünde depolandığını hiç düşünmüş müydünüz? 

Şöyle ki; uçak yakıtı, otomobiller veya diğer vasıtalardan farklı olarak petrolün bir türevi olan kerosendir. Kerosen yani diğer adıyla jet yakıtının büyük bir kısmı ana yakıt deposu (main tank) olarak adlandırılan depoda yani uçağın kanatlarında depolanmaktadır. Fakat yaklaşık yüzde 30 kadar diyebileceğimiz bir kısmı ise iki kanat arasında kalan kanatlara paralel olan orta gövdede yani merkezi yakıt deposunda (center tank) depolanır. Uçağın kanatlarının en uç kısmında bulunan çokta büyük olmayan bir bölümde ise uçağın sarsıntıya uğradığı anlarda ana depolardan taşan yakıt iki kanat ucunda birikerek taşma tankı adı verilen bir bölmede toplanır. Uçağın yatay kuyruklarında ise ek yakıtın depolandığı trim tank adı verilen yakıt deposu bulunur. 

Uçak yakıtının depolandığı bölümleri açıkladığımıza göre yakıtın büyük bir çoğunluğunun neden kanatta depolandığına geçebiliriz. 

Bu devasa makinelerin yani uçakların mühendislik harikası olarak adlandırıldığını birçoğumuz biliyoruz. Fakat böyle adlandırılmanın temel nedenlerinden bir tanesi de uçak tasarımıdır. Uçak mühendisleri uçağı tasararlarken en ufak detayları bile düşünmüş ve kaza, kırım gibi olumsuz olaylardan çıkarılan dersler sayesinde de geliştirmeye devam etmişlerdir. Yakıt deposu konusuna dönecek olursak, tasarım yapılırken uçağın olumsuz olaylardan en az etkileneceği şekilde yani yakıtın kanatlarda depolanması uçak için en uygun olan tasarım şeklidir. Bunların nedenini üç maddede açıklayabiliriz. 

1) Kanat stresine engel olmak: 

Uçak tırmanışa başladığı andan itibaren tonlarca ağırlığı nedeniyle kanatlara baskı uygulayarak kanatlarda aşırı stres yüklenmesini meydana getirir. Bu stresi azaltmak ve engellemek için kanatlara yakıt yüklemesi yapılır. Eğer yakıtın tümü merkezi yakıt deposunda yani gövde kısmında depolansaydı kanatlara yüklenen aşırı stres yüzünden kanatlar kopma limitine kadar ulaşabilirdi. İşte bunu engellemek adına ve kanatlardaki stresi minimum seviyede tutmak amacıyla motorlara yakıt pompalanırken ilk olarak merkezi tanktaki yakıt tüketilir ve daha sonra kanatlarda depolanmış olan yakıt tüketilmeye başlar. 

2) Kanatların sert olmasını sağlamak: 

Yakıtın kanatlarda depolanmasının bir diğer nedeni ise hava akımından dolayı kanatların esneyerek titreşmesi ve çırpınışa geçmesi yani flutter olayını engellemektir. Bu olaya verebileceğimiz en iyi örnek türbülans sırasında uçağın kanatlarının titreşmesi sonucu çırpınma hareketi yapmasıdır. 

3) Uçağın ağırlık merkezini dengede tutmak: 

Ağırlık merkezi bir uçağın havada sorunsuz bir şekilde uçması ve süzülmesi için çok önemlidir. Uçağın ağırlık merkezi değişikliğe uğradığı ve dengeden çıktığı anda düşme ihtimali azımsanmayacak kadar fazladır. Bu yüzden ağırlık merkezinin her zaman dengede kalması gerekir. Uçakların gövdesi yolcu, bagaj vb. hallerden dolayı yeterince ağır olduğundan uçağın yatay ağırlık merkezinin sabit kalması ve daha fazla yük bindirmemek için yakıt tankları kanatta yer alır.