Uçakların Dönüş Eksenleri

Her taşıtın olduğu gibi uçakların da dönüş eksenleri vardır. Pilotun uçağı denetleyebilmesi için bu eksenlere sahip olması gerekir. Uçaklar 3 tane eksen üzerinde hareket eden taşıtlardır. Bu eksenler Boylamsal Eksen (Longitudinal Axis), Yatay Eksen (Lateral Axis) ve Dikey Eksen (Vertical Axis) olmak üzere 3 kısımdan oluşmaktadır.

Boylamsal Eksen (Longitudinal Axis): Bir uçağın kuyruk kısmından burun kısmına kadar uçağın ağırlık merkezinden geçerek uzanan eksen çeşididir. Uçağın boylamsal eksende yaptığı harekete roll (yatış) adı verilir. Bu hareketi pilot yatırgaçlar ( kanatçıklar ) yardımıyla kontrol eder. Kanatçıklar birbirlerine ters çalışır, böylece bir kanatta taşımayı arttırırken, diğer taraftaki kanatta taşımayı düşürür. Bunun sonucu yatma hareketi gerçekleşir.

Yatay Eksen (Lateral Axis): Yatay Eksen uçağın bir kuyruğundan diğer kuyruğuna uzanan ağırlık merkezinin üzerinden geçen eksendir. Bu eksen etrafındaki harekete Pitch (yunuslama) adı verilir. Yunuslama hareketi temel olarak irtifa dümeni (elevator) , hareketli yatay stabilize (stabilizator) ve diğer çeşitli uçaklarda elevonlar yardımıyla kontrol edilir.

Dikey Eksen (Vertical Axis): Uçağın üst kısmından alt kısmına ağırlık merkezinden geçerek inen eksen türüdür. Uçağın dikey eksen üzerinde burnunu sağa veya sola döndürebilmesine sapma hareketi (yaw) denir. Bu hareket için kuyrukta bulunan dik kısım kullanılır. Bu kısma rudder (istikamet dümeni) denir.  Rudder kokpitte pedallar ile kontrol edilir. Sağ pedala basıldığı zaman rudder sağa döner, hava akımı sağa doğru açılan rudder da kuvvet oluşturarak uçağın sola dönmesini sağlar.

Tüm bu eksenler uçağın konumu referans alındığı zaman sabittir fakat Dünya eksenine göre sürekli değişmektedir.