Kuyruklu Yıldız Nedir?

Gece kafamızı kaldırıp yıldızlarla dolu gökyüzüne baktığımızda büyük küçük onlarca yıldız görebiliriz ama bazen birkaç tanesi boyutu ve arkasında bıraktığı ışık demetleri ile dikkatimizi çeker. İşte kuyruklu yıldız adını verdiğimiz bu yıldızlar, bilinenin aksine gerçek bir yıldız değildir.

Güneş sisteminin oluşumundan itibaren meydana gelen, donmuş su, donmuş gaz ve bazı organik maddeler ve hidrojen, karbon, azot ve oksijen gibi hafif gazlardan oluşan düzensiz şekilli gök cismidir. Kendi yörüngesine sahip olan kuyruklu yıldızlar çekirdeğinde bulunan gazla birlikte güneşin etrafında hareket ederler. Çekirdeğin yüzeyinde bulunan kirli kozmik toz parçaları ve gazlardan ötürü “kirli kartopu” olarak da adlandırılır. İngilizce adı ise “comet” tir.

Peki bu gök cisimleri kirli toz ve gazlara sahipse gökyüzünde neden oldukça parlak diye düşünebilirsiniz. Şöyle ki;

Kuyruklu yıldızların çapı 1-10 km ile 50.000-160.000 km arasında değişirken kütlesi ise tam tersi olarak azdır. Güneşin etrafında dolaşan bu gök cisimleri güneşe yaklaştıkça yüzeyinde bulunan donmuş buz kristalleri süblimleşerek katı halden gaz hale geçer ve buz ile toz parçaları hareket halindeki çekirdekten solar rüzgar ile ayrılarak arkasında (güneşe zıt yönde) bir toz bulutu oluşturur. Cismin etrafına saçılan kozmik toz parçaları güneşten aldığı enerji ile birlikte bize ışık olarak yansır ve tıpkı kuyruğa sahip oldukça parlak bir yıldız görünümü oluşturur. Bu yüzden güneşe yakın olmayan kuyruklu yıldızları ışıma yapamayacağı için gözlemlenebilmesi mümkün değildir. Kuyruklu yıldızlar içinde en ünlü olanı ise Halley kuyruklu yıldızıdır. Bazı kayıtlara göre MÖ. 240 yılından beri tanınmaktadır.

Genellikle güneşten yansıyan ışıklar buharlaşmış olan gazları ya iyonize eder ya da plazma haline dönüştürür. Plazmaya dönüşen toz bulutu güneş ışığının etkisiyle kilometrelerce uzunluğunda ışıltılı bir kuyruk izi oluşturur. Fakat cisim kızgın güneşe yaklaştıkça kütle kaybederek (eriyerek) tamamen kaybolur. Çoğu kuyruklu yıldız Kuiper kuşağından ve Oort Bulutu’ndan gelmektedir. Dünya’ya en yakın kuyruklu yıldız bizden 3 milyar km uzaklıkta bulunmaktadır.

Bazı ünlü bilim adamları ve astofizikçilerin ortaya atmış olduğu bir iddiaya göre; dünyadaki 1,39 milyar km3 suyun var olma sebebinin de devasa büyüklükteki kuyruklu yıldızların milyarlarca yıl öncesinde taşıdıkları buz parçalarının dünyaya çarpmasıyla oluştuğu düşünülüyor.

Avrupa Uzay Ajansı (ESA) tarafından 12 Kasım 2014 yılında kuyruklu yıldızlar hakkında detaylı bilgiler öğrenmek ve yüzeyini keşfetmek amacı ile gönderilen Rosetta uydusundan ayrılan Philae adlı insansız uzay aracı, yeryüzünden 510 milyon kilometre uzaklıktaki “67P” adlı kuyruklu yıldıza araştırma yapmak için indi. Ana enerji kaynağı olarak sadece güneş panellerini kullanan Rosetta ile fırlatıldıktan sonra enerji tasarrufu için 31 ay boyunca hiç iletişim kurulamamış, enerjisinin tükenmesinin ardından kapanan Philae, kuyruklu yıldızın yüzeyinden topladığı bilgileri ve organik molekülleri Dünya’ya göndererek daha detaylı bilgiler elde edildikten sonra güneşten enerji alamadığı için iletişim tamamen kesildi.

Bilinen iki tür kuyruklu yıldız vardır. Kuyruklu yıldızın yörüngesine periyot denir. Bunlar; kısa periyotlu kuyruklu yıldız ve uzun periyotlu kuyruklu yıldız olarak sınıflandırılır.

Kısa Periyotlu Kuyruklu yıldızlar: Güneş’in etrafında dolaşan kuyrukluyıldızlar 200 yılda bir veya daha kısa sürede Güneş’in etrafında bir tur dönüyor ise kısa periyotlu adını alır.

Uzun Periyotlu Kuyruklu yıldızlar: Güneş’in etrafında bir tur dönmesi 200 yıl ve daha fazla zaman alan kuyruklu yıldızlar uzun periyotlu adını alır.

EN ÖNEMLİ KUYRUKLU YILDIZLAR

1- Halley Kuyruklu Yıldızı;
Kuyruklu yıldız denilince birçoğunuzun aklına ilk olarak en ünlü kuyruklu yıldızlarından olan Halley Kuyruklu yıldızı gelir. İsmini 1758’de ilk keşfeden kişi olan Edmond Halley’den alır. Halley’i her 76 yılda bir Dünya’dan gözlemlemek mümkündür.

2- Encke Kuyruklu Yıldızı;

İlk kez 17 Ocak 1786’da Pierre Méchain tarafından keşfedilmesine rağmen, 1819 yılına kadar yörüngesi hesaplanmadığı için kuyruklu yıldız olarak kabul görmedi. 1819 yılında yörüngesi Johann Franz Encke tarafından hesaplandığında, Encke astronomi bilimi tarafından bir kuyruklu yıldız olarak kabul edildi.

3- Swift Tuttle Kuyruklu Yıldızı;

Çekirdek çapı 26 km olan yıldız ilk kez 1862’de Horace P.Tuttle tarafından keşfedilmiştir.

4- Shoemaker-Levy 9 Kuyruklu Yıldızı;
1992 yılında Jüpiter’e yakın bir yerde parçalandıktan sonra ve 1994 yılının temmuz ayında Jüpiter’e çarpan bir kuyruklu yıldızdır.

5- McNaught Kuyruklu Yıldızı;
İlk kez Astronom Robert H. McNaught tarafından 2007’de keşfedilen, 50’den fazla yıldıza sahip bir kuyruklu yıldız takımının en popüler yıldızıdır.

6- Hale Bopp Kuyruklu Yıldızı;
1995 yılında ilk kez amatör astronom Thomas Bopp tarafından ABD Arizona’da yıldızları gözlemlemek için teleskopla gökyüzüne bakarken görmüştür fakat ona çok yakın bir tarihte de profesyonel gök bilimci Alan Hale tarafından da ABD New Mexico’daki yaptığı gözlemler sırasında görmüştür. Bu nedenle kuyruklu yıldıza, Uluslararası Astronomi Birliği tarafından her iki kaşif astronomun soy isimlerinin birleşimi olan Hale-Bopp Kuyruklu Yıldızı adı verildi. Ayrıca bu yıldız dünyadan en uzun süre gözlemlenen kuyruklu yıldız olma unvanına sahiptir.

7- Hyakutake Kuyruklu Yıldızı;
İlk kez 1996 yılında, beklenmedik ölçüde parlak bir kuyruklu yıldız Dünya’ya çok yakından geçerken keşfedildi. Aynı yılın mart ayı sonlarında da tekrar gözlemlendi.