De-icing / Anti-icing Nedir ve Nasıl Uygulanır?

Özellikle kış aylarında ki zorlu hava koşullarında bir uçak yolculuğu yaptıysanız, kalkıştan önce camdan dışarı baktığınızda uçağın kanatlarına ve gövdesine forklift yardımıyla bir araçtan sıvı püskürtüldüğünü görmüşsünüzdür.  

Hava sıcaklığı 0 °C’nin altına düştüğü zaman uçağın kanat, motor ve gövde yüzeyinde buzlanma oluşmaya başlar.Uçağın kanatlarında ve gövdesinde biriken kar, sulu kar ve buzun temizlenme işlemine de-icing denir. Bu işlem yaklaşık 10-15 dakika kadar sürer, yolcuları aldıktan ve kapılar kapandıktan hemen sonra fakat taxi yapmadan önce yapılır. Buzun tekrar oluşmasını önlemek için ise anti-icing adı verilen işlem uygulanır. Uçak buzdan tamamen arındıktan sonra anti-icing sıvısı püskürtülerek, taxi yaparken ve uçağın kalışa geçene kadar ki geçen sürede kanat ve gövde yüzeyinin tekrar buzlanması önlenmiş olur. 

DE-İCİNG YAPILMASININ SEBEBİ NEDİR? 

Uçakların sahip olduğu aerodinamik yapı sayesinde, hava akımı kanadın altından ve üstünden geçtikten sonra birleşerek uçağa kaldırma kuvveti kazandırır. Fakat hava akımının kanattan sorunsuz bir şekilde geçebilmesi için kanatları temiz ve pürüzsüz olmalıdır.  

Kötü hava şartlarında yerdeki bir uçağın kanatlarında biriken kar ve buz kalkış yaparken uçağın kalkış süratini ve kalkış ağırlığını etkileyeceği için kanatların temiz olması gerekir. Hatta toz parçaları bile uçağın sürtünmesini arttırarak kalkışı engeller. Havalimanlarında uçaklara de-icing ve anti-icing yapmak için özel bir alan bulunmaktadır. Uçaklara, kalkışa geçmeden önce bu alanda temel bileşeni propilen glikol olan özel buz temizleyici sıvılar püskürtülür. 4 çeşit de-icing sıvısı bulunmaktadır. Bunlar;  

Type 1: Yüksek akışkanlıdır anlık temizlik sağlarlar fakat kalıcı koruma için uygun değildir. 

Type 2: İçerisine polymeric (katılaştırıcı) madde karıştırılmış tiptir. Uçağa püskürtüldükten sonra, uçağın 100 knotluk hızına kadar püskürtüldüğü yerde tutunur. Yağışlı havalarda, yoğun ve taxi süresi uzun olan havalimanlarında kalkış anına kadar emniyetli koruma sağlar. 

Type 3: Type1 ile Type 2 tiplerinin karışımıdır, orta yoğunlukta trafikte kullanımı uygundur. 

Tpype 4: Type2 den daha az akışkandır ve püskürtüldüğü yerde çok uzun süre kalır. Genellikle çok kötü hava koşullarında kullanılır. 

En çok kullanılan ise type 1 ve type 4 sıvılarıdır. 

ANTI-ICING NEDİR?

Uçak kardan ve buzdan tamamen temizlendikten sonra tırmanışa geçmek için önce taxi yapar ama özellikle uçuş yoğunluğu fazla olan havalimanlarına kötü hava şartları da eklenince operasyon süresi uzar. Bu süre zarfında uçak temizlenmiş olsa bile kanatların tekrar buzlanmasını önlemek için havacılıkta anti-icing adı verilen buzlanma önleyici sıvı püskürtülür. Fakat anti-icing sıvısının buzlanmaya etki ettiği süre kısa olduğu için uçağın çok kısa süre içerisinde tırmanışa geçmesi gerekir ve bu etki süresi uçağa sıvı sıkıldığı anda başlar. 

Peki uçak tırmanışa geçip havalandıktan sonra irtifa kazandıkça soğuyan hava nedeniyle kanatlar ve motor yüzeyinde buzlanma oluşursa ne olur? 

 Uçak havadayken kanat ve motorlarda buzlanma oluştuysa, pilotlar kokpitte yer alan motor ve kanat anti-ice panelindeki tuşları açık duruma getirerek motorlardan alınan sıcak hava veya elektrikli ısıtıcılar sayesinde oluşan buzlanma giderilir.