Fly By Wire

Airbus tipi uçaklarda yer alan, uçuş kumandalarını elektronik bir arayüz ile değiştiren ve gelişmiş teknolojiye sahip kumanda sistemidir. Uçak yapay zekası sayesinde aldığı bilgileri; hız, irtifa, hava durumu, uçağın ağırlığı vb. sayısal ortamlarda işleyerek kendisine en uygun ve güvenli uçuşu sağlar.

Çalışma Sistemi

Bu sistemde en az 2 veya daha fazla bilgisayar bulunmaktadır. Airbus A320 tipinde ise 5 bilgisayar bulunmaktadır. Side stick olarak adlandırılan joystickler, verilerin giriş aracıdır. Joysticke verilen kumandalar sisteme dijital veriler gönderir ve bu sistem adeta bir sinir sistemi gibi hassas bir veri hattına sahiptir.  Fly By Wire sistemi bazı durumlarda pilotların hareketlerini kendi verilerinden aldığı bilgiler ışığında kısıtlayabilir. Örnek olarak, normal bir uçak %100 yoke çekiminde burnunu 50 dereceye kadar kaldırıyorsa, Fly By Wire sistemi bu kumandayı ancak  burnu %20 derece kadar kaldırabilir çünkü sistem uçağın stall durumuna girmesini önlemeye çalışır veya başka durumlarda %100 kumanda verilmesinde,  manevra esnasında stall’a kalmamak için sistem otomatik olarak motorlara tam güç uygulayabilir.

Sidestick’e uygulanan kuvvetler sidestick tarafından algılanır ve bu hareketler elektrik sinyallerine dönüşerek uçuş bilgisayarına iletilir.  Uçuş bilgisayarı almış olduğu bu komutları elektrik telleri vasıtasıyla elektriki olarak kumanda yüzeyine bağlı olan servomotorlara iletir ve elektriksel olarak yarı mekanik olan bu servomotorlar elektriki sinyali mekanik hareketine çevirerek kumanda verilen uçuş kumanda yüzeylerini aktif olarak harekete geçirirler.

Avantajları

Airbus firmasının bu sisteme güvenmesinde ve aktif olarak kullanmasında ki en büyük sebep, pilotun aşırı komutlarını kısıtlayan bir sistem olmasıdır. Pilotun vermiş olduğu zorlayıcı, ters kumandaların uçuş bilgisayarı tarafından kontrol edilip, tehlikeli bir manevra olması durumunda sistemin  aksiyon almasından dolayı Airbus bu sistemi savunmaktadır. Sistem düz uçuşta bile hassas kumandalar vererek uçağın dengede uçmasını sağlamaktadır ve çok hassas manevralar olduğundan hissedilmesi zordur.

Diğer bir uçak üreticisi olan Boeing, 777 tipi uçaklarında Yoke kullanmasına rağmen aslında uçakta Fly By Wire sistemi yer alır. Peki Boeing neden sidestick kullanmayıp Yoke sistemine devam ediyor? Çünkü, uçağın kontrolünün pilotlarda olmasının gerektiğini savunuyor ve daha eski bir tip olan Boeing 767 serisinde kullanılan Yoke sistemine pek çok pilotun alışmış olması ve sol el gibi sidestick kullanma zorluğu çekmelerinin önüne geçmek istemektedir.  Modern dünyada ise savaş uçaklarının büyük bir çoğunluğu Fly By Wire sistemini kullanmaktadır.