Havacılık Meteorolojisi (Aeronatik Meteoroloji)

Atmosferde meydana gelen hava olaylarının oluşumu,  değişimi ve nedenlerini inceleyen bilim dalına “METEOROLOJİ” denir. Uçuş faaliyetlerini etkileyen meteorolojik olay (Oraj, Türbülans, Buzlanma, Sis vb.) ve parametrelerin gözlem ve tahminlerini kapsamına alan ve meteorolojinin havacılıkla ilgilenen dalına ise “HAVACILIK METEOROLOJİSİ (AERONATİK METEOROLOJİ)” denilmektedir.

Aeronatik Meteoroloji; her türlü hava taşımacılığında ihtiyaç duyulan yaygın, güvenli, süratli ve standartlara uygun meteorolojik bilgilerle, bunların temin edilmesi için işletme ve planlama hizmetlerini kapsayan bir bilim dalıdır. Meteorolojik bilgi ve verilerden yararlanarak uçuş planının hazırlanması, emniyetli, konforlu ve rahat bir yolculuk için gerekli bir işlemdir. Bununla birlikte iniş,  kalkış ve seyrusefer esnasındaki meteorolojik bilgiler pilotlar için hayati derecede önemlidir. Özellikle meydanlardaki rüzgâr hızı ve yönü, görüş mesafesi, pist görüş mesafesi, yağışın şekli ve şiddeti, bulut alt taban yüksekliği, altimetrik basınç değeri, türbülans ve rüzgar kayması gibi meteorolojik bilgiler uçakların emniyetli iniş ve kalkış yapmalarında en önemli etkenlerdendir.

Ülkemizde havacılık sektöründeki gelişmelere paralel olarak havaalanlarımızın sayısı her yıl artmaktadır. Havacılığın meteorolojik olaylara son derece duyarlı bir sektör olması ve sayıları hızla artan bu havaalanlarının meteorolojik destek hizmeti talepleri Meteoroloji Genel Müdürlüğünce Dünya Meteoroloji Teşkilatı (WMO) ve Uluslararası Sivil Havacılık Teşkilatı (ICAO) standartlarında karşılanmaya çalışılmaktadır. Uluslararası hava seyrüseferinin düzenli, emniyetli ve verimli bir şekilde yürütülmesini sağlamak üzere Şikago’da bir araya gelen 52 ülkenin delegeleri 7 Aralık 1944 tarihinde Şikago Sözleşmesini imzalamışlar ve böylelikle Uluslararası Sivil havacılık Teşkilatı (ICAO) doğmuştur. Teşkilatın üye sayısı zamanla hızla artmış, özellikle 1960’lı ve 70’li yıllarda sömürgelerin bağımsızlıklarını kazanmaları ve nihayet Aralık 1991 de eski Sovyetler Birliğinin dağılması sonucu ortaya çıkan bağımsız devletlerin de üye olmasıyla ICAO’ya üye ülke sayısı 185’e yükselmiştir. Şikago Sözleşmesinin 37. maddesi gereğince meteorolojik hizmetlerle ilgili uluslararası standart (Atmosfer vb.) uygulamalar ile kod sistemleri, Uluslararası Sivil Havacılık Teşkilatı (ICAO) tarafından ilk kez 16 Nisan 1948 tarihinde onaylanmış ve sözleşmenin EK-3’ü (Annex-3) olarak yayınlanmıştır. 

Havacılıkta hava araçları arasındaki dikey ayrımın emniyetli şekilde sağlanabilmesi için, tüm altimetreler ICAO tarafından belirlenen Uluslararası Standart Atmosfer (ISA) şartlarına göre kalibre edilirler. 

Standart Atmosfer tamamen kuru kabul edilmiştir.

Ortalama deniz seviyesinde yer sıcaklığı 15°C’dir.

Ortalama deniz seviyesindeki hava basıncı 1013.25 hPa (29.92 inch)’dır.

Ortalama deniz seviyesindeki hava yoğunluğu 1.225 Kg/m3’tür.

Tropopozun ortalama deniz seviyesinden yüksekliği yaklaşık 11 Km’dir.

Tropopozdaki sıcaklık –56.5°C’dir.

Yükseklikle sıcaklık değişimi (Lapse-Rate) görülür. Ortalama deniz seviyesinden 5 Km aşağı ve 11 Km yukarı her Km’de 6.5°C azalma gösterir (11. Kilometrede sıcaklık -56.5°C)

Uçuş faaliyetleri bakımından özem arzeden meteorolojik parametrelerin gözlemlenmesi amacıyla Uluslararası Sivil Havacılık Teşkilatının kriterlerine göre, her havaalanında ulusal veya uluslararası meteorolojik bilgi taleplerini karşılayabilecek en az bir meteoroloji ofisinin bulunması zorunludur. Bu ofisler havaalanlarındaki uçuşların meteorolojik desteğini sağlamak üzere uçuşlar için gerekli tahminleri hazırlar, diğer havaalanlarının (yurtiçi–yurtdışı) rasat ve tahminlerini elde eder. Aktüel hava gözlem ve ölçümlerini yapar. Uçuş personeline ve/veya uçuşla ilgili diğer personel ve birimlere uçuş dokümanı hazırlar, temin eder, brifing verir. Mevcut meteorolojik bilgi ve ürünleri gösterime hazır tutar. Tahminlerini hazırlamakla görevlendirildiği havalimanlarındaki meteorolojik şartları sürekli takip eder. Gerektiğinde meydan ihbarlarını hazırlar ve dağıtımını yapar. Volkanik aktiviteyle ilgili rapor alındığında gerekli yerlere iletir veya gerektiğinde volkanik aktiviteyle ilgili raporları hazırlar.

Meteoroloji ofisi tarafindan Havacılık Meteorolojisi kapsamında hazırlanan Yayınlar; 

RASATLAR;

TAF (Kısa format meydan hava tahmini)

METAR (Meydan aktüel hava durumu)

SPECI (Önemli hava olayları için METAR’a ilave özel rapor)

SIGMET (Önemli hava hadiselerinin uçucu personele bildirildiği uyarı)

GAMET (Yatay uçuş için bölge hava tahmini)

VOLMET (Belirli bir RF üzerinden sürekli yayımlanan hava tahmin/raporu)

SAYISAL ÜRÜNLER;  Meteorlar,  Havacılık kartları,  Termal Index

UÇUŞ DÖKÜMANLARI;  Önemli Hava Kartları,  Yüksek  Seviye Kartları

SINOPTIK HARİTALAR ile Uydu ve Radar görüntüleridir.