KARA DELİK
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
Kara delik hepimizin illaki duyduğu ve çok korktuğu gök cismidir. Peki neden bu kadar korkuyoruz? Ben söyleyeyim, çünkü kara deliklerle ilgili hiçbir şey bilmiyoruz.
Tanımı
Kara delik en basit tabiri ile ölmüş bir yıldızın hayaletidir. Şimdi aklınızda, “her yıldız ölünce kara delik olur” gibi bir algı oluşmasın. Kesinlikle yanlış. Bir yıldızın kara delik olması için bizim güneşimizden en az 20 kat daha büyük olması gerekir. Güneşimiz ömrünü tamamladıktan sonra (yaklaşık 4,5 milyar yıl sonra) bir beyaz cüce olacak. Ayrıca korkmayın bize en yakın kara delik bizden 10.000 ışık yılı uzakta.
Nasıl Oluşur?
Yıldızlar aslında canlılar gibidir. Doğarlar, yaşarlar ve en sonunda da ölürler. Ölümleri şu şekilde olur: Yıldız çekirdeğinde füzyon tepkimeleri (atom çekirdeklerinin birleştirilmesi ve daha büyük atomların oluşması işlemi) gerçekleşir. Yıldız yakacak enerjisi kalmayınca şişer ve dev yıldıza dönüşür. Akabinde ise yıldız tam tersi şeklinde kendi içine çöker ve bir noktadan sonra kütle çekimi öyle bir noktaya gelir ki ışık bile ondan kaçamaz ve bir kara delik olur.
Kara Deliklerin Tarihten Günümüze Kadarki Gelişimi
Kara deliklerin tanımını ve nasıl oluştuğunu artık biliyoruz ama biz bu bilgileri nasıl elde ettik? Şu şekilde, ilk kez 1783 yılında bir din adamı olan ve amatör bir filozof Jhon Michell bir yıldız yeterince büyük ise ışık bile ondan kaçamazdı ve bize ışığı ulaşmazdı. Fakat kendisi bu olayı fazla araştırmamış ve o öldükten sonra Fransız bilim insanı olan Laplace bu fikri daha ileriye götürmeyi amaçlamıştır. Fakat başarılı olamadı ve bu fikir unutuldu, ta ki 1915 yılında Albert Einstein’a kadar. Einstein genel görelilik kuramında dev kütleli cisimlerin kütle-çekim etkisinden dolayı uzay zammı bükeceğini ve belirli bir noktada ışığın bile oradan kaçamayacağını düşündü. Carl Schwarzschild kara deliğin bir noktada uzay zamanı nerdeyse sonsuz kabul edilecek derecede eğeceğini belirtmiştir. Bu noktaya tekillik diyoruz. Einstein bundan etkilendi fakat ilk başta buna inanmadı. Ancak 1939 yılında bu noktayı varsayımsal olarak kanıtlayan bir makale yayımladı. İlerki yıllarda bilimciler bunu kanıtladı ve 2019 yılında ilk kara delik fotoğrafı çekildi.
Kara Delikler Hakkında Bilinen Yanlışlar
Kara delik nedir? Ne değildir? ve tarihi gibi bilinmesi gereken bilgileri artık biliyoruz fakat bu burada bitmiyor. Bir de doğru sanılan yanlışlar var.
- Kara delik ile solucan deliği aynı şeylerdir. Hayır, kara delik ölmüş bir yıldızın hayaleti iken, solucan deliği evrendeki çoooook uzak mesafeleri kütle çekimi ile yakınlaştıran bir cisimdir.
- Kara delikler sürekli yutarlar. Hayır, yutmazlar. Belirli bir limit vardır. Hatta bazen tuttukları maddelerin bir kısmını uzaya geri salarlar.
- Kara delikten giren madde beyaz delikten çıkar. Hayır, ikisi farklı şeylerdir. Ayrıca kara delik dediğim gibi belirli bir kapasiteye sahip.
Elimden geldiğince doğru bilgi vermeye çalıştım. Şimdi birkaç fotoğrafa bakın bakalım kara delik neymiş, neye benziyormuş.
| (İşte bu bir kara delik, tabiki bilgisayar sümülasyonudur.) |
YORUMLARA GİT (0)
