TF-X
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
TUSAŞ MMU (Milli Muharip Uçağı)
TAI TF-X (Turkish Fighter X)
MMU (TF-X)
Türü : Çok amaçlı avcı uçağı
Ulusal köken : Türkiye
Üretici : TUSAŞ
Tasarımcı :TUSAŞ – BAE Systems
İlk uçuş : 2025-2026 (planlanan)
Hizmete giriş : 2028-2029 (planlanan)
Durumu : Geliştirme Aşamasında
Ana kullanıcı : Türk Hava Kuvvetleri
Üretim sayısı : 250+ (planlanan)
Program maliyeti : 15-20 milyar $ (tahmini)
Birim maliyeti : 100-110 milyon $ (tahmini)
TUSAŞ tarafından geliştirilen ve Türkiye’nin 2020’li yıllarda seri üretim aşamasına getirmeyi planladığı beşinci nesil jet muharip uçak projesidir.
Savunma Sanayii İcra Komitesi’nin 15 Aralık 2010 tarihindeki toplantısında; Hava Kuvvetleri Komutanlığının 2020’li yıllardan sonraki jet eğitim uçağı ve savaş uçağı ihtiyacının ulusal olanaklarla geliştirilme projesi olarak ilk aşamada kavramsal tasarım yapılması için TUSAŞ ile sözleşme görüşmelerine başlanmasına karar verilmiştir. Jet eğitim uçağı projesi kapsamında Hürjet, avcı uçağı projesi kapsamında da TUSAŞ MMU geliştirilmektedir.
5. Nesil savaş uçakları sınıfında, sahip olacağı aviyoniklerle ve radar dalgalarını sönümleme özelliğine sahip kompozit malzemelerden üretilecek, radarda düşük görünürlüklü bir gövde tasarımına sahip olması amaçlanan TF-X’in 2011 yılı itibarıyla TUSAŞ tarafından kavramsal tasarım aşaması başlatılmış olup kavramsal tasarım çalışmaları 29 Eylül 2013’te tamamlanmıştır.
Jet Eğitim Uçağı ve Muharip Uçak ihtiyacına yönelik olarak;
Hava Kuvvetleri Komutanlığı harekât ihtiyaçlarının belirlenmesi,
Gereksinimlerin analizi çalışmaları ve bunları karşılayan
Uçağın ve sistemlerinin kavramsal tasarımı,
Milli imkan ve kabiliyetler ile yapılabilirliğin araştırılması ve
Uluslararası işbirliği modelleri başlıklarında çalışılacaktır.
SSİK, maliyeti yüksek olmasına karşın, boyu diğerlerinden daha uzun olan, daha fazla silah yükü taşıyabilen, daha yüksek hızlara ve menzile ulaşabilen çift motorlu modelin tercih edilmesi gerektiğini belirtilmiştir.
Dönemin İngiltere başbakanı Theresa May, Ocak 2017’de Türkiye’yi ziyareti sırasında BAE ve TTUSAŞ yetkilileri, BAE’nin uçakları geliştirme konusunda yardım sağlaması için yaklaşık 100 milyon sterlin tutarında bir anlaşma imzalamıştır.
Geliştirme aşaması
15 Aralık 2010 tarihinde, Türkiye’nin Savunma Sanayii İcra Komitesi (SSİK), Türkiye’nin F-16 filosu yerine ve F-35 ile birlikte kullanılacak bir yerli yeni nesil hava-hava muharebe avcı uçağı tasarlamaya, geliştirmeye ve üretmeye karar verdi. 20 milyon dolar TUSAŞ tarafından gerçekleştirilecek 2 yıllık kavramsal tasarım aşaması için tahsis edilmiştir. TUSAŞ yetkilileri, kavramsal tasarım aşaması 2013 yılı sonlarında tamamlanmış olması gerektiğini ifade etmişlerdir. Geliştirme aşaması bütçesi ve çerçeve onayı için Başbakan’a sunulan bir rapor hazırlanmıştır. TUSAŞ ve TUSAŞ Motor Sanayii (TEI) savaş uçağı tasarımı, giriş ve gelişme süreçlerini sağlayacaktır. TUSAŞ gövde özelliğine ve diğer bileşenleri geliştirmeye odaklanırken TEI, uçağın motorlarının üretimine odaklanacaktır. Savaş uçağının ne kadara mal olacağını ilgili çalışmalar ortaya çıkaracaktır. Hangi mekanik ve elektronik sistemlerin ekleneceği ve askeri havacılıkta fırsatlar ve zorluklar daha geniş bir perspektifte ele alınacaktır.
Saab AB ile ortaklık
13 Mart 2013 tarihinde İsveç’e Türk Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’ün devlet ziyareti sırasında, Türk Havacılık ve Uzay Sanayii (TAI) öngörülen İsveç’in Saab AB şirketi ile bir anlaşma imzaladı:
Saab AB, Türkiye’nin TF-X programı için teknolojik tasarım yardımı sağlayacaktır.
TUSAŞ’ın Saab AB’nin savaş uçağı tasarım birimini satın alma seçeneği vardır.
8 Ocak 2015 Türkiye Başbakanı Ahmet Davutoğlu TF-X programının Kore, İsveç, Brezilya ve Endonezya ortaklığında değil tamamen bağımsız yerli bir platform olacağını açıkladı.
BAE Systems’in teknolojik yardımı
Aralık 2015’te, Türkiye’nin Savunma Sanayii Müsteşarlığı (SSM), ülkenin yeni nesil hava üstünlük savaşçısının tasarımına yardımcı olması için Birleşik Krallık kuruluşu BAE Systems’i seçtiğini açıkladı. Aynı gün Rolls-Royce, Türkiye’ye EJ200 motoru teknoloji transferi ve MMU programı için bir türevinin ortak geliştirilmesi teklifinde bulundu.
Türk Hava Kuvvetleri 2025’den itibaren başlayarak 250 üzeri MMU tedarik etmek ve bir ağ merkezli Hava Kuvvetleri yapısında F-16 Blok 50+, Gelecek Nesil İnsansız Savaş Uçağı, Havadan Stand-Off Jammers ve Boeing 737 AEW & C Barış Kartalı ile bütünleştirmek niyetindedir.[kaynak belirtilmeli] Türkiye çift savaş uçağı filosunu içeren bu ve F-35A’ya sahip olarak 2025 yılında MMU’yu tanıtmayı planlıyor.[kaynak belirtilmeli] MMU hava-hava muharebesinde F-35’in zayıflıklarını telafi etmek için tasarlanıyor.
Öneri
13 Mart 2015 tarihinde Türk Savunma Sanayii Müsteşarlığı (SSM) Türk Silahlı Kuvvetleri’nin ‘bir sonraki uçak tedarik programını karşılayacak’ yerli tasarım, geliştirme ve üretim faaliyetlerini gerçekleştirmek için resmen Türk şirketlerine bilgi isteğini yayınladı.
Tasarım
Uçağın birebir ölçülerde hazırlanan maketi ilk defa 2019 Paris havacılık fuarında kamuoyuna tanıtılmıştır.
Uçak gövdesi
Hüseyin Yağcı, MMU programının TUSAŞ’ın üç kavramsal tasarımında görselleştirilen şimdiye kadar düşük radar kesit yoğunluğu, iç silah koyları ve süperseyir yeteneği için en uygun hale getirilmiş bir tasarımda olduğunu ifade etmiştir; bunlar beşinci nesil savaş uçağı ile ilgili özelliklerdir. TUSAŞ’ın Gelişmiş Karbon Kompozit gövde tesisi, Lockheed Martin’in Müşterek Taarruz Uçağına (F-35) gövde üretmek için hazırlanmıştır. Türk Savunma Sanayii Müsteşarlığı (SSM) ayrıca MMU gövdesi için yeni bir hafif karbon kompozit termoplastik gelişimi için bir ihale yayınladı.
Radar ve algılayıcılar
ASELSAN, şu anda MMU programı için galyum nitrür (GaN) teknolojisini kullanacak son derece gelişmiş bir AESA radarı geliştirilmesi üzerinde çalışmaktadır.
Aviyonik ve donanımı
MMU, ona eşlik eden İHA’lara şifrelenmiş veri bağlantısı aracılığıyla entegre olacaktır.
MMU’da büyük olasılıkla Aselsan’ın daha önce geliştirilmiş olan kendi radar uyarı alıcısı (RWR – Radar Warning Receiver), füze uyarı sistemi (MWS – Missile Warning System), lazer uyarı sistemi (LWS – Laser Warning System), yanıltıcı parçacık ve işaret ışığı yönetimi, dağıtım sistemi ve sayısal radyo frekans hafızası (DRFM – Digital Radio Frequency Memory) tabanlı yayın bozma sistemi ile donatılacaktır.
İtki
TUSAŞ Genel Müdürü Temel Kotil 2019 Paris havacılık fuarında yaptığı açıklamada MMU prototiplerinde General Electric F110 motorunun kullanılacağını açıkladı. Bu moturlar hali hazırda F-16’larda kullanılmaktadır. Ayrıca yerli motorun da geliştirilme çalışmalarının devam ettiğini açıklamıştır.
Uçağın Teknik Özellikleri
Maksimum İrtifa 55000 feet
Maksimum Hız Mach 2.0
Harekat yarıçapı 600 nm
Maksimum kalkış ağırlığı 66000 lb
Uzunluk 21 m
Kanat açıklığı 14 m (39 ft)
Kanat alanı 60m2
Motor gücü 2x 27000 lb
Silah Havuzu
F-22’nin silah havuzunun uzunluğu 3.9 metredir. 140 kg harp başlıklı SOM-J füzesinin uzunluğu 4 metre olduğu için TF-X in silah havuzunun F-22 den daha büyük olacağını söyleyebiliriz. Bir hava üstünlük uçağı üretirken, savaş uçağının kabiliyetleri kadar kullanacağı radar ve füzelerin yetenekleri, güvenirlikleri ve menzilleri hayati önem taşımaktadır. Milli Hava-Hava füzeleri AIM-120 muadili Bozdoğan (Merlin) 65 km ve AIM-9X muadili Gökdoğan (Peregrine) 25 km menzilleri ve 90 derece kilit HOBS-High-Off-Boresight yeteneği ile TF-X’in ana milli hava-hava füzeleri olacaktır. Fakat bu silahlar henüz gelişimlerinin ilk safhasındadırlar. Bu nedenle MDBA (Airbus 37.5%, BAE Systems 37.5% ve Leonardo 25%) ile anlaşarak Meteor gibi bir BVR füzezinin TF-X’e entegre edilmiş olması, uçağın gerçek kabiliyetini sergilemesine ve uluslararası pazarda daha rekabetçi olmasını sağlayacaktır.
Kaynak
YORUMLARA GİT (0)
