Uçaklar Neden Touch and Go Yapar?

Havacılıkta ‘’Touch and Go’’ olarak adlandırılan ve Türkçe karşılığı ‘’dokun ve git’’ anlamına gelen bu terim, belli sebepler doğrultusunda sabit kanatlı bir uçağın iniş gerçekleştirmek için piste yaklaştığı anda tekerleri piste değdirdikten sonra durmadan ve pisti terk etmeden tekrar kalkış yapmasıdır. 

Uçaklar temel olarak iki tür sebepten dolayı Touch and Go yapar. Bunlar; 

1. Eğitim amaçlı olarak iki şekilde yapılır. İlki, çoğunlukla pilotaj eğitimi alan öğrencilerin uçuş kabiliyetini ve manevrasını geliştirmek için tek pervaneli küçük uçaklarda eğitim amaçlı yapılır. Bir diğer eğitim amaçlı yapılan operasyon ise havayolu şirketlerinde tip eğitimini tamamlayan pilotlar base check uçuşları esnasında birçok kez touch and go alıştırması yapar. 
2. Havayolu şirketlerinin gerçekleştirdiği uçuş operasyonlarında pilotların iniş için piste yaklaştığı anda inişi tehlikeye atacak durumların ortaya çıkmasından kaynaklı olarak inişi iptal ederek tekerleri piste değdirerek tekrar kalkış yaparlar. Örneğin; aniden piste çıkan hayvan, pistin iniş için yeterince uzun olmaması, iniş yapmak üzere olan uçaktan önce iniş yapmış olan uçağın pisti terk edememesi, rüzgar limitlerinin iniş için olan limitleri aşması, yoğun kar ve yağmur yağışı, pistin buzlanması vb. durumlar nedeniyle pilotlar inişin tehlikeli olabileceğine karar vererek inişi iptal eder. 

Yukarıda sıraladığımız sebeplerle Touch and Go yapmaya karar veren pilotlar ATC yetkilileri ile iletişime geçerek bu durumu haber vermek zorundadır. Aksi halde iniş veya kalkış esnasında kaza veya kırım gibi olumsuz olaylar yaşanabilir.  

Touch And Go Nasıl Yapılır? 

Touch and go yapılabilmesi için yalnızca gerçek iniş manevrası tamamlandıktan sonra yani tekerler piste sıkıca temas ettiğinde, taşıma ağırlığı ve kontrol altında olduğunda başlatılmalıdır.  

Yapılması gereken ilk iş; kanatları yani flapları kalkış ayarlarına geri çekmektir. Bu, güç uygulandığında uçağın havaya geri sıçramasını önler. Flaplar tarafından oluşturulan kaldırma kaldırılarak, uçak uygun kalkış konfigürasyonuna yerleştirilir ve daha stabil bir durumda ilerler. İniş kanatları geri çekilmeden önce güç arttırılırsa uçağın vaktinden önce kalkması ve ardından kanatlar yukarı kaldırıldığında piste geri çakılma ihtimali yüksektir.  

Daha sonra rölanti durumundaki gücü arttırmadan önce karbüratör ısısı düşmelidir ve kalkış aralığına hızlı bir trim ayarı gereklidir. Uçak hızlanırken, burun tekerleği piste hafifçe temas ettirilir ve aniden rölanti durumundaki motorlara gaz kolu yardımıyla güç verilerek uçağın hızı arttırılır ve uçağın burnu dikkatli bir şekilde dikleştirilerek uçağın ön ve arka tekerleri yerden kesilerek tırmanışa geçilir. Fakat uçağın burnu çok hızlı bir şekilde havaya kaldırılırsa uçağın kuyruğu piste sürtebilir. Bu yüzden burun kaldırılırken dikkatli olunmalıdır. Uçak tamamen havalandıktan sonra ise iniş takımları kapatılarak tekrar uçuş pozisyonuna geri dönülür. 

Bu yazıyı da beğenebilirsiniz:

Yolcu Uçaklarındaki Fren Sistemleri Nelerdir?