Uçaklarda Elektrostatik Deşarj (ESD) Olayı

Günümüzde büyük önem arz eden en güvenli ulaşım araçlarından olan uçaklar, yaygın olarak kullanıma başlandığından beri her türlü hava şartlarında görevlerini yerine getirmektedirler. Kötü hava şartlarında bile gökyüzünde olan uçaklar yüksek miktarlarda yüklü bulutların arasından geçerken yüksek gerilime maruz kalarak statik elektrik tehlikesiyle baş başa kalmaktadır.  Peki bu tehlike nasıl oluşur ve alınan önlemler nedir?

Statik yükler hayatımızın bir parçasıdır. Uçaklarda oluşan statik yükler ise uçuş emniyetinin en büyük tehditlerindendir. Elektrostatik deşarj  (ESD) biriken statik yüklerin anlık olarak deşarjı olayına denmektedir. ESD farklı yükle yüklü nesnelerin bir araya gelmesiyle veya aralarındaki dielektriğin bozulmasıyla kıvılcım şeklinde gözlenebilir. Oluşan bir kıvılcım ise yangın tehlikesine neden olabilir.

Örneğin uçaklar bulutların arasından geçerken havayla sürtünürler bu sürtünme dolayısıyla uçak gövdesi elektronlar ile yüklenir. Bu yükler genellikle keskin kenar veya sivri nesnelerde birikme eğiliminde olduklarından uçak üreticileri en belirgin keskin kenarlara (Rudder, elevator ve kanatların firar kenarlarında) static discharger (Statik Yük Boşaltıcı) konumlandırmaktadır. Bu şekilde elektronlar uçaktan daha kolay bir şekilde boşaltılabilir. Aynı zamanda radyoya, navigasyona ve çeşitli aviyonik sistemlere zarar verilmemiş olur.

Static Discharger mekanizması uçuş emniyetinde önemli bir yere sahiptir. Ancak uçuş emniyetinin sağlanması ve statik elektrik sonucu oluşabilecek kazaların önüne geçmek için bu mekanizmanın olması yeterli değildir. Uçağın içinde barındırdığı her malzeme uçakta statik elektrik yüklenmesine neden olabileceğinden anti-static (statik yük engelleyici) malzemelerin kullanımı büyük önem taşır. Örneğin yolcu kabininde kullanılan halılar ve yolcu koltuklarının kılıfları bu tür malzemelerden imal edilir.

ESD sonucu maddi ve manevi birçok hasara ve kayba uğramak mümkündür. Havacılık tarihinde ESD sonucu yaşanmış ölümcül kazalar bulunmaktadır. Bu hasar ve kayıpların yaşanmaması için ESD’nin neden ve nasıl oluştuğunu, nasıl sonuçlara yol açabileceğini ve nasıl önlenebileceğini bilmek ve uygulamak çok önemlidir. Havacılıkta başta teknik ekip olmak üzere çalışanların ESD tedbirlerini bilmesi , yeterli ESD eğitimlerini alması ve uygulaması uçuş emniyetinin sağlıklı bir şekilde devam etmesini sağlayacaktır.  Uçuş emniyetinin daim olması dileğiyle hoşça kalın.