Uçaklardaki Oksijen Sistemleri

Uçaklar, yakıt tasarrufu sağlamak ve yağmur, kar, türbülans gibi olumsuz hava koşullarından uzak durmak için 25.000 ila 40.000 feet gibi yüksek irtifalarda uçar. Fakat yüksek irtifalara çıkıldıkça hava basıncının düşmesine bağlı olarak, havada insanların solunum yapmasına yetecek kadar oksijen miktarı yoktur. Bu yüzden yolcu uçaklarının kabinleri ve kargo bölümleri motorun  dışarıdan aldığı havayı temizleyip, ısıtıp ve basınçlandırarak kabin içine göndermesi sayesinde yolcular ve uçuş ekipleri uçakta rahat bir şekilde nefes alabilir.

Bu basınçlandırma sisteminin yanı sıra herhangi bir acil duruma karşı geçici oksijen sağlayan sistemler vardır. Kokpit ekibi, kabin (yolcular) ve taşınabilir oksijen sistemi olmak üzere üç oksijen sistemi mevcuttur.

1) Kokpit ekibine oksijen sağlayan sistem, uçağın kabin ve diğer bölümlerinden bağımsız olarak çalışan yüksek basınçlı gaz sistemidir. Bu yüzden kabin bölümünde meydana gelebilecek herhangi bir teknik arızadan kokpit ekibi etkilenmez. Uçuş  ekibinin, tüp içinde depolanan basınçlı oksijen ile ani basınç düşmesi, zehirli gaz ve duman durumunda oksijen ihtiyacını karşılar. Uçuş irtifası 14.000 feete geçtiği zaman devreye girer.

2) Yolcu oksijen sistemi, yolcular ve kabin görevlilerine kabin basıncının düşmesi durumunda oksijen sağlar. İrtifanın 14.000 feete düşmesiyle otomatik olarak veya elle manuel olarak açılabilir. Yolcu oksijen sisteminde ise gazlı veya kimyasal oksijen sistemi vardır. Oksijen maskeleri yolcuların başı üzerinde yer alan, yolcu servis ünitesinde bulunur. Maskeler esnek borularla kabin tavanında yer alan kimyasal oksijen sağlayan kaynaklara bağlıdır. Bu maskeler, uçakta teknik arıza meydana geldiğinde solunum yapabilmek için uçağın uçtuğu yüksek irtifadan, yeterli alçak irtifaya düşene kadar ki zaman diliminde insanların solunum yapmasına yetecek kadar oksijen sağlar.  Bu da maksimum 15 dakikadır. Bu süre içerisinde uçak yeterli alçak irtifaya düşemezse yolcular hipoksi (solunum yetmezliği) geçirerek bilincini kaybeder ve bayılır. Uzun süre hipoksi geçiren yolcular ise oksijen yetersizliğinden hayatını kaybeder.

3) Taşınabilir oksijen sistemleri ise ilk yardım amacıyla uçağın çıkış bölmelerinde ve bütün ekipmanların üzerindedir. Acil durumlarda kabin ekibinin hızlı bir şekilde kullanabilmesi için kolay ulaşılabilen yerlerde bulundurulur. Taşınabilir oksijen sistemi oksijen tüpü, tüp başlığı ve maskeden meydana gelir. Tüpün basıncı ise 1800 PSI’dır.

Yolcu uçaklarından farklı olarak askeri uçaklarda ise kabin basınçlandırma sistemi mevcut olmadığı için pilotlar sürekli oksijen maskesi takmak zorundadır.