Uçakların Seyir İrtifası

Merhaba arkadaşlar, bugünkü yazımızda uçakların seyir irtifasından bahsedeceğiz.

Uçaklar kalkıştan itibaren yolculuk boyunca seyredecekleri irtifaya hızlıca tırmanmaya başlar. Bu seyir irtifası uçaktan uçağa değişebileceği gibi uçuşun amacına ya da meteorolojik koşullara göre de değişiklik göstermektedir.

Uçakların seyir irtifasını belirleyen en önemli unsur uçağın cinsi ve teknik özellikleridir. Örneğin tek motorlu pistonlu bir uçak için seyir irtifası genellikle yerden 10 000 feet (fit) irtifaya kadardır. Yolcu uçakları ise genellikle 30 000 feet irtifada seyrederler. Feet bir uzunluk birimidir ve aynı zamanda hava araçlarında yükseklik yani irtifada kullanılan uzunluk birimidir. 1 metre  3 feet (ft) olduğunu aklınızda tutarsanız diğer sayıları rahatlıkla istediğiniz birime çevirebilirsiniz.

Yolcu uçakları genellikle yerden 27 000 ile 36 000 ft arası irtifada seyrederler ve bu yüksekliğe 10 dakika gibi kısa bir sürede tırmanırlar. Uçuş boyunca ise 300 ile 500 knot gibi hızlarda seyrederler. Uçakların bu irtifayı seçmesinin nedeni ise oldukça basittir. Bu irtifada hava, deniz seviyesinden daha az yoğundur ve bu yoğunluk uçaklar için en verimli şartları oluşturur. Sürtünme azalır, uçağın havada kalmasını sağlayacak kanatlardaki kaldırma kuvveti çok hızlı seyretmeyi gerektirmeyecek şekilde yeterlidir. Böylelikle yakıttan önemli ölçüde kar edilmiş olunur.

Uçakların seyrettiği bu ideal irtifada artık dikey yönlü hava hareketleri bulunmaz. Artık şimşekler, fırtınalar, yağmur ve bulutlar uçağın altında kalmıştır. Bu irtifada kıtalararası sıcaklık farkına bağlı olarak yatay yönlü hava akımları bulunur ve jet rüzgârı olarak da bilinirler. Bu rüzgarlar bir nehir gibi bir yöne doğru sürekli ilerler. Eğer bu hava akımı uçağın kuyruğundan burnuna doğru akıyorsa yani aynı yönlüyse uçak yere göre artık rüzgârın hızı kadar daha hızlıdır. Rüzgârın hızı ve uçağın havaya göre hızının toplamına eşittir.

Bunu bir gerçek bir örnekle basitleştirelim. Los Angeles-Londra seferini gerçekleştiren Virgin Atlantic Havayolları’na ait bir yolcu uçağı 35 000 ft irtifada kuyruktan esen jet rüzgarı sayesinde uçuşunu 48 dakika erken bitirmiştir. Saatte yaklaşık 900 km/saat hızla seyreden uçak kuyruktan aldığı 320 km/saat hızla aldığı jet rüzgarı sayesinde yere göre 1320 km/h hıza ulaşmış ve böylelikle daha hızlı ve ekonomik bir yolculuk gerçekleştirmiştir.

Daha alçak veya yüksekten uçmak istenirse ne olur ?

Eğer daha yüksek irtifalarda seyretmek istenirse hava yoğunluğu azaldıkça kanatlardaki kaldırma kuvveti hava yoğunluğuna bağlı olarak azalacaktır. Bunun önüne daha yüksek hızlarda uçarak daha fazla havanın kanatların etrafından geçmesi sağlanarak önlenebilir ancak yakıt tüketimi de artacağından istenmeyen bir durumdur. Çok yükseklerde ise hava yoğunluğu yeterli olmadığı için uçak stall durumuna yani düşmeye başlayacaktır. Daha alçak irtifalarda ise dikey yönlü hava hareketleri veya dolu, yağmur, kar gibi hava olayları gerçekleşir ayrıca helikopterler gibi hafif hava araçları bu irtifalarda bulunabilir. Kuş sürülerinin de bulunabileceği bu alçak irtifalar uçak yolculukları için tehlikelidir.

Bu yazıyı da beğenebilirsiniz:

Acil İniş Nedir?